ماعان ترامپتىڭ ءۇش جەتىستىگى ايقىن بايقالادى: ول ءوز ەلىندە سالىقتى تومەندەتىپ، الەۋمەتتىك شىعىنداردىڭ ازايتىپ اقش-تىڭ ەكونوميكاسىن سوڭعى ۋاقىتتا دۇركىرەتىپ ءوسىردى. ەكىنشى جەتىستىگى –ەۋروپالىق وداق پەن اقش-تىڭ قاراما-قارسى تاريفتەر تەكە تىرەسىن توقتاتتى. ەندى ەۋروپالىق وداقتىڭ ناتو-داعى اسكەري شىعىندارىن اقش دەنگەيىنە كوتەرۋدى تالاپ ەتەدى. ءۇشىنشى جەتىستىگى – قىتايمەن ساۋدا دەفيسيتىن جويماق. سونىمەن، ترامپتىڭ ءۇش جەتىستىگى: ەركىن ساۋدا ءپرينسيپىن ورناتۋعا نەگىزدەلگەن. ترامپتىڭ باستاپقى ويى: يران مەن رەسەيدى ىدىراتۋ جانە قىتايدى ساباسىنا سالۋ. تۋراسىن ايتساق، ترامپ ايتقانىن ىستەيدى: اقش الدىمەن يران مەن رەسەيدى ەكونوميكالىق جۇدەتەدى. ءيا، اقش-تىڭ ماقساتى رەسەي، يران جانە قىتايعا قوسا ەكونوميكالىق سوققى جاساۋ. ناقتىلاپ ايتساق: اقش-تىڭ ماقساتى الدىمەن رەسەي مەن يراندا ەكونوميكالىق ستاگناسيا مەن الەۋمەتتىك تولقۋلاردى تۋعىزۋ. سوناۋ 1979 جىلى يران حالقى ريەۆوليۋسيا جاساپ، شاح رەجيمىن قۇلاتىپ، تەوكراتيالىق رەجيم ورناتقان. ريەۆوليۋسيا يراننىڭ يراكپەن سوعىسىنا ۇلاستى. سەگىز جىلعا سوزىلعان كوپ شىعىندى قان مايدان ناتيجەسىز اياقتالدى. الەكساندر لوسيەۆ «كاك ەكونوميكا يرانا ۆىجيۆالا ۆ ۋسلوۆياح سانكسيي؟» ماقالاسىندا بىلاي دەپ پايىمدايدى: «...نەدووسەنيۆات ۆليانيا سانكسيي نەلزيا. زاپرەت سناچالا دليا گراجدان ي كومپانيي سشا، ا پوتوم ي ترەتيح ستران نا ۆەدەنيە بيزنەسا س يرانوم، ۆ توم چيسلە ۆ نەفتەگازوۆوي سفەرە، زاتەم نا كرەديتوۆانيە، ا پوتوم ي پولنايا بلوكيروۆكا فينانسوۆىح وپەراسيي س وتكليۋچەنيەم وت سيستەمى SWIFT، زاپرەت نا تورگوۆىە وپەراسيي، پوستاۆكۋ لەكارستۆ، وبورۋدوۆانيا ي زاپچاستەي، نەفتيانوە ەمبارگو – ۆ تاكيح ۋسلوۆياح ۆىنۋجدەنا بىلا سۋششەستۆوۆات يرانسكايا ەكونوميكا. سچەتا ۆ دوللاراح ي ەۆرو ۆ ينوستراننىح بانكاح بىلي زابلوكيروۆانى». قاراڭىز: www.vedomosti.ru )Cونىمەن يران سانكسيالاردان قاتتى سوققى جەدى، ءبىراق قۇرىعان جوق. اقش پەن ەو سانكسيالارىن قولداماعان مەملەكەتتەر بولدى. ولار: جۇڭگو، ءۇندىستان، رەسەي، قازاقستان، وڭتۇستىك كورەيا جانە تۇركيا، سول سياقتى - اراب ەميراتتارى ەدى. وسى ۋاقىت ارالىقتا يران $75 ملردقا مۇناي مەن گاز ساتىپتى.
يراندا ءتول مەملەكەت قۇرۋشى ۇلت پارسىلار 40-60% دەلىنگەن. مۇمكىن پارسىلار 50% شاماسىندا. ۇلكەن ماسسيۆ -20 ميلليون ءازىربايجان بار، ولار يران ىدىراسا، قۋانا 9 ميلليوندىق ءازىربايجانعا قوسىلادى. اقش يراننىڭ كۋردتەرىن يراكتىڭ كۇردتەرىنە قوسادى. ءسويتىپ بىرەگەي كۇردىستان قۇرادى. كۇردتتەر 40-50 ميلليوندىق ءوسىمتال ۇلت. ەسەسىنە يراك كۋردتاردان ايىرىلسا دا، شيا ءدىندى ارابتارىن يراننان قوسىپ الادى. يراكتاعى ارابتار نەگىزىنەن شييتەر .
مۇناي باعاسى وسسە دە، رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق ستاگناسياعا كىرگەنىنە ون جىل بولدى، سوڭعى ءتورت جىلدا ولاردا تۇرمىس تومەندەپ كەلەدى. رەسەي قاتارىنان ەكى سوعىس جۇرگىزۋدە - ۋكراينا مەن سيريادا. سوڭعى ءتورت جىلداعى سوعىس مەرزىمى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان دا اسىپ كەتتى، ال بۇل سوعىس بىتەتىن ءتۇرى جوق، حالىق سوعىستان شارشاي باستادى. ال ۋكراينا ەۋروپالىق وداق پەن اقش-تىڭ قارۋ-جاراق پەن قارجى كومەگىن الىپ جاتىر. ەكسپەرتتەر ۋكراينا ەكونوميكاسى كوتەرىلىپ كەلەدى دەيدى. ەكونوميكاسىن وڭداپ العان ۋكراينا سوعىستان جەڭىلەتىن ءتۇرى جوق. ال رەسەي مەن يراننىڭ اسكەرلەرى دە سيريادا شىعىنعا ۇشىراپ جاتىر.
ال بىزگە قازاق ەلىنە نە پايدا، نە ءقاۋىپ؟ قازاقستان ودكب مۇشەسى بولسا دا ۋكراينا مەن سيرياداعى سوعىسقا قاتىسۋدان باس تارتتى. ەسەسىنە ءبىز اقش پەن كەلىسىپ كاسپييدەگى پورتتارىمىزدى بەكىتىپ جاتىرمىز. بۇل دۇرىس. تۇبىندە ءبىز اگرەسسيۆتى يمپەرياشىل رەسەي مەن يراننىڭ باسەڭدەپ ىدىراعانىن كۋاگەرىمىز، ازىرشە بەكىنىپ جاتىرمىز. جاۋ جوق دەمە جار استىندا!
ءازىمباي عالي
پىكىر قالدىرۋ